Dziedzina terapii przeciwzapalnych przechodzi transformację dzięki nowym odkryciom naukowym. Poniżej przedstawiono najobiecujące kierunki badań:

1. Immunomodulacyjne hydrożele

Te zaawansowane hydrożele aktywnie regulują lokalne mikrośrodowisko immunologiczne, precyzyjnie kontrolując przewlekłe stany zapalne. Działają zarówno jako nośniki leków, jak i regulatory odporności, minimalizując skutki uboczne typowe dla terapii systemowych. Stosowane są m.in. w reumatoidalnym zapaleniu stawów (RZS) i chorobach zapalnych jelit (IBD) .

2. Nanocząstki z ligandami do terapii celowanej

Innowacyjne nanocząstki z przyłączonymi ligandami (np. kwasem foliowym) dostarczają leki bezpośrednio do komórek odpornościowych (np. limfocytów T) lub cytokin (np. TNF-α). Ta metoda zwiększa skuteczność terapii RZS, redukując działania niepożądane w porównaniu z NLPZ czy lekami modyfikującymi przebieg choroby (DMARDs) .

3. Immunoterapia antygenowa (ASITI-RA)

Projekt ASITI-RA z Uniwersytetu Queensland ma na celu "przeprogramowanie" układu odpornościowego u pacjentów z RZS. Wczesne testy wykazały remisję choroby w ciągu 8 tygodni i zmiany w przeciwciałach związanych z chorobą. Faza 1 badań klinicznych ma rozpocząć się do 2025 roku .

4. Nowe cele biologiczne

Badacze wykraczają poza inhibitory TNF (np. Humira), skupiając się na:

• Blokadzie receptora IL-7Rα: Przeciwciało monoklonalne firmy Horizon Therapeutics i Q32 Bio hamuje szlak sygnałowy interleukiny-7 .
• Eliminacji komórek pDC: Lek daxdilimab (Horizon) celuje w komórki plazmacytoidne (pDC), redukując interferony typu 1 w toczniu i zapaleniu skórno-mięśniowym .
• Hamowaniu CD40L: Białko fuzyjne dazodalibep blokuje interakcje CD40L, zmniejszając produkcję autoprzeciwciał w RZS i zespole Sjögrena, bez ryzyka zakrzepowego .

5. Inżynieria limfocytów Treg

Firma GentiBio opracowuje zmodyfikowane regulatorowe limfocyty T (Tregi), które przywracają tolerancję immunologiczną w IBD. Ta terapia komórkowa ma działać przyczynowo, a nie tylko objawowo .

6. Modulatory kanałów jonowych

Naukowcy skupiają się na kanałach jonowych w komórkach odpornościowych, np. Kv1.3 w limfocytach T. Ich inhibitory (np. we współpracy Lilly z D. E. Shaw Research) mogą selektywnie hamować patologiczne reakcje immunologiczne .

Wyzwania

Mimo postępu, kluczowe problemy pozostają:

• Bezpieczeństwo: Jak modulować odporność bez osłabiania ochrony przed infekcjami? (np. terapia Tregami) .
• Personalizacja: Dostosowanie metod np. opartych na mRNA (inspirowanych szczepionkami przeciwnowotworowymi) do indywidualnych profili pacjentów .
• Dostępność: Wysoki koszt terapii biologicznych i komórkowych .

Podsumowanie

Nadchodząca dekada może przynieść przełom w leczeniu chorób zapalnych – od terapii objawowych po strategie leczące przyczyny. Kluczową rolę odegrają: nanotechnologia, immunoterapia i edytowanie genów. Dla milionów pacjentów z chorobami autoimmunologicznymi to szansa na trwałą remisję lub całkowite wyleczenie .